เอเบลล์ 1689 (อังกฤษ: Abell 1689code: en is deprecated ) เป็นกลุ่มและกระจุกดาราจักรในกลุ่มดาวหญิงสาว ห่างจากโลกประมาณ 2.2 พันล้านปีแสงและเป็นหนึ่งในกลุ่มและกระจุกดาราจักรที่ใหญ่ที่สุดเท่าที่เคยพบมา ทำให้เป็นเลนส์ความโน้มถ่วง บิดเบือนภาพของดาราจักรที่อยู่ด้านหลัง ประกอบด้วยกระจุกดาวทรงกลมประมาณ 160,000 ซึ่งมากที่สุดเท่าที่เคยพบมา[2] มีหลักฐานว่ามีการรวมกันและก๊าซเกิน 100 ล้านองศา มวลขนาดใหญ่มากของกระจุกนี้ทำให้มีประโยชน์สำหรับการศึกษาของสสารมืดและเลนส์ความโน้มถ่วง[3][4]ในขณะที่กลุ่มและกระจุกดาราจักรที่ถูกค้นพบใน 2008 A1689-zD1 หนึ่งในสมาชิก เป็นดาราจักรที่ห่างไกลที่สุดเท่าที่เคยพบมา[5][6]